“Onze droom is om tot de grootste filantropen van Nederland te behoren. En om het predicaat Koninklijk te krijgen. Niet vanwege het predicaat zelf (nou ja, ook wel een beetje), maar vooral omdat het bewijst dat we al generaties bestaan, van waarde zijn voor het land én van ethisch onbesproken gedrag”. Dat staat in het gepubliceerde familiestatuut van  Marvel B.V., de moeder van softwarebedrijf Afas uit Leusden. Dromen is vrij. Zó staat fas erbij.

Ik ga kort in op de financiële resultaten van 2022 en wat dieper op activiteiten die daaruit voortvloeien. De fabrikant van bedrijfssoftware heeft sinds de oprichting in 1996 nog nooit verlies geleden en een gemiddelde jaarlijkse nettowinstmarge gedraaid van 24,9%. Naarmate de omzet groeit stijgt de winstmarge mee omdat er één softwarepakket is voor álle klanten. Sinds de eeuwwisseling heeft Afas jaarlijks gemiddeld 15,5% omzetgroei gekend. Afas heeft nooit “rare dingen” gedaan zoals naar de beurs gaan, expanderen in Duitsland of Frankrijk of andere bedrijven opkopen. Dat is het bestuur ook niet van plan. De onderneming is een familiebedrijf pur sang dat nu door de tweede generatie wordt geleid. Ik zie Afas als een ecosysteem van betrokken partijen.

 Financieel heeft Afas nauwelijks geleden onder de corona jaren, vorig jaar 2022 was een succesvol jaar en alle seinen staan op groen voor 2023. Toch, aldus het jaarverslag, stuurt het bestuur niet op winstoptimalisatie, maar op zijn missie: “werk leuker en beter maken, en met meer oog voor de maatschappij. Als we dát doen, dan vertrouwen we erop dat het resultaat goed is”, aldus het bestuur.

Ik breng al bijna drie decennia jaarlijks verslag uit van het reilen en zeilen bij Afas en denk dat de inspiratie voortvloeit uit een liberaal-sociale klik tussen een humanistische- en progressief christelijke cultuur in de onderneming. Afas omarmt positieve trends van deze tijd zoals MVO, energiezuinig, klimaatbeleid, ontspanning, inclusief, vrouwenrechten, goede doelen. Bovendien: automatiseren van bedrijfsprocessen was in de besproken decennia een fascinerende groeimarkt. Het moet een fijn bedrijf zijn om bij te werken, mits je het leuk vindt om mee te doen. 

De cijfers 2022

Als het dan toch niet om de maximale winst gaat, laat ik dan de resultaten kort samenvatten. De omzet steeg sinds 1996 in een vaste lijn omhoog naar €248 miljoen in 2022, een stijging van 13,6% ten opzichte van 2021, bijna 2% minder dan het gemiddelde over 26 jaar. De nettowinst in procenten van de omzet was 37,7% , wat een uitermate gunstige netto winstmarge is. Afas is financieel ijzersterk met een eigen vermogen van 77,8% van het totaal vermogen. Kortom financieel zit het wel goed. Van de nettowinst van €93,7 miljoen in 2022 is €82,5 miljoen dividend uitgekeerd aan de aandeelhouders. Dat is 88% van deze winst. Best veel. Dat geld vindt zijn weg naar de familie- aandeelhouders die ook weer investeren en voor een fors bedrag naar goede doelen.

Omzet Afas 1996-2022

Hoge winstmarges Afas

Netto winstmarge 1996-2022

Maatschappelijk verantwoord

Behalve software verkopen en installeren doet Afas met al zijn winsten ook veel aan maatschappelijk verantwoord ondernemen en het nemen  van sociale verantwoordelijkheid. En dat wil het bestuur ook aan iedereen laten weten. Zij zijn er trots op, prat, moeten opletten om niet hovaardig te worden, als je het jaarverslag zo leest.

Afas gaf in 2022 een bedrag van €8 miljoen aan de Afas Foundation die het geld aan goede doelen in binnen- en buitenland besteedt. Het is 8,5% van de nettowinst. Vanaf het begin worden inkopen binnen 11 dagen betaald en verkopen binnen 18 dagen ontvangen. Op 3 januari 2023 was het jaarverslag 2022 al klaar. Het wagenpark is al voor 74% elektrisch en zal eind 2025 volledig elektrisch zijn. De winstdeling met het personeel is 5,7% van de grondslag, het bedrijfsresultaat.

De oorlog raakte Afas. “Daarom hebben we in een paar weken tijd met onze Foundation één van de panden die Marvel Holding B.V. (moederbedrijf van AFAS Holding B.V.) het afgelopen jaar kocht, ingericht als opvangplek. Dit lukte ook dankzij een goede samenwerking met de gemeente Leusden. Het was fantastisch om te zien hoe onze medewerkers met zijn allen de handen uit de mouwen staken, meubels in elkaar schroefden, kamers gezellig maakten. Inmiddels wonen er 270 mensen en gaan er 140 leerlingen naar de school op de begane grond”, vertellen bestuurders Bas van der Veldt en Arnold Mars.

In het kader van de  wetgeving over Corporate Social Responsibility (CSR) heeft de onderneming prestatie-indicatoren in de software ingevoerd op het gebied van onder meer diversiteit, mobiliteit en afval. Ik herinner me dat ik eind jaren zeventig  hierover al schreef na gesprekken met Eckart Wintzen (BSO-Origin) die een belasting op door bedrijven aan het milieu onttrokken waarde wilde invoeren (BOW). Dat was heel wat rigoureuzer dan de CSR-wetgeving van nu. Het bestuur wil vóór 2030 zelfvoorzienend zijn en alleen hernieuwbare energie gebruiken. Dus het milieu niet meer belasten.

Het gaat bijvoorbeeld om het plaatsen van windwokkels, slimme energiesturing met batterijen, overleg met het datacenter over groene voorzieningen. Afas heeft een warmtepomp en er liggen 1009 zonnepanelen op het dak. Afas wekt per jaar genoeg energie op voor 133 huishoudens. Ook gaat het energieverbruik omlaag door slimme meters en de CV een graadje lager zetten. De berg restafval wordt steeds kleiner. “Op ons koffiedik verbouwen we oesterzwammen, die we weer als vleesvervanger serveren in ons restaurant”.

Afas campus

Begin 2022 is in samenwerking tussen AFAS en aan de families gelieerde vennootschappen een tweetal panden verworven tegenover het huidige clubhuis op bedrijventerrein ‘De Horst’. Het doel van de verwerving van deze panden is het creëren van een AFAS Campus om zo de samenwerking met partners te intensiveren in een inspirerende en innovatieve omgeving. Je ziet dus dat Afas winsten herinvesteert, maar niet in software. Het bedrijf wordt meer divers. De RvC ziet de campus als een positieve ontwikkeling voor Afas.  

AFAS FOUNDATION

“Liefdevol samenwerken en helpen in schrijnende situaties, dat is wat we doen met onze AFAS Foundation”, aldus het jaarverslag. “Een prachtige ervaring in het afgelopen jaar was onze AFAS Foundation Partnerdag. Hiervoor nodigden we stichtingen uit met wie we al vaker samengewerkt hebben, én stichtingen met wie we samen willen werken. Zo ontmoeten we De Toekomstzaaiers (die streven naar voedselzekerheid in Burundi) Dream4Kids (die getraumatiseerde kinderen in Nederland een droomdag aanbieden) en Mama’s for Africa (die in de binnenlanden van Kongo vrouwen helpen die slachtoffer zijn geworden van seksueel geweld). Op deze dag hoorden 14 stichtingen dat de AFAS Foundation de komende 3 jaren met hen samen wil werken. De Foundation ontving talloze aanvragen van verschillende stichtingen in binnen- en buitenland. AFAS heeft een bedrag van 8 miljoen euro beschikbaar gesteld aan de Foundation. 

Klimaatfonds

De onderneming heeft een eigen klimaatfonds ingericht. “Medewerkers die hun woning willen verduurzamen, kunnen tot 25.000 euro van Afas lenen, tegen een relatief lage rente, met een afbetalingsritme dat ze zelf kiezen. De aanvraag dienen ze gewoon online in, via eigen software”. Er was veel actie op het gebied van preventie en vitaliteit. Van een wielerevent, tot een springtouw- en een suikerchallenge en van nog gezonder eten in het Afas restaurant tot een preventief medisch onderzoek in samenwerking met Smart Health en tal van andere activiteiten om alle medewerkers fit en vitaal te houden. Afas werkt met meer dan 600 professionals voor zo’n 12.000 klanten. Jaarlijks gebruiken meer dan 2 miljoen mensen de software, krijgen bijna 2,5 miljoen Nederlanders hun loonstrook via Afas software.

Incidenten

Afas loste 4580 servicemanagementvragen op. Klanten kopen in een strippenkaart vooraf een vast aantal uren, die het hele jaar geldig zijn. Zo hoeven ze niet bij iedere kleine vraag budget aan te vragen. Maar is het niet vreemd dat de klant voor dit soort kleine services apart moet betalen, als er zoveel onduidelijkheden in de software zijn? Dan zijn er ook de incidenten. Ik weet niet precies wat dat zijn, maar het waren er 116.000 in 2022. Dat zijn er 446 per werkdag in 2022. Dat voelt aan als erg veel voor software die foutloos behoort te werken want waarschijnlijk moeten klanten ook weer betalen als zich incidenten voordoen.

Uit liefde

Uit het jaarverslag: “Al het goede begint met liefde. Liefde voor onze medewerkers, toeleveranciers, klanten en pensionado’s. Dit is een diepgeworteld principe in ons bedrijf, dat we hebben vastgelegd in ons Familiestatuut. De liefde is ook het fundament onder onze vier kernwaarden: Vertrouwen, Familie, Doen en Gek.Het risico is dat dit soort werkwijzen verwateren als we groeien. Daarom is ons doel om onze unieke cultuur flink op te blijven poken. De prik in de cola houden, zoals we dat zeggen. Dat doen we bijvoorbeeld in onze CultuurCafés”.

Beste werkgever

Afas wil de beste werkgever van Nederland zijn. Verreweg de meeste werknemers zijn tevreden. De mensen krijgen ook een goede thuiswerkplek. Iedere collega kreeg  250 euro loonsverhoging vanaf juli. Great Place To Work verkoos Afas opnieuw tot beste werkgever van Nederland en Afas wil dat predicaat ook in 2023 veroveren.

Inclusief

AFAS is een bedrijf voor iedereen. In de werkpretenquête geeft 95% van de medewerkers aan dat ze zichzelf kunnen zijn. Bij Facilitaire diensten zijn nieuwe medewerkers uit Leusden met een verstandelijke beperking aangetrokken. Daar is het bestuur positief over. Het bestuur wil dat er meer vrouwen bij Afas solliciteren. In 2022 was 39% van alle externe sollicitanten al vrouw. De verhouding tussen mannelijke en vrouwelijke collega’s ligt op 68/32 procent. Bij directie ligt dit op 73/27 procent en bij de Raad van Commissarissen op 83/17 procent. Bij een nieuwe vacature met gelijke kandidaten gaat de voorkeur uit naar een vrouw totdat de verhouding 50/50 is. En er zijn nog veel meer initiatieven zoals een iftar-maaltijd tijdens ramadan en een Pride-avond.

AFAS THEATER

Het Afas theater trekt veel mensen aan, maar is niet winstgevend. De omzet van “theater en events” was in 2022 €2,3 miljoen, een fractie van de bedrijfsomzet. Er gebeurt van alles: de AFAS Edisons Pop en de Edisons Jazz/Klassiek, de Duurzaamheid Inspiratie dag, het seminar ‘Psychologie van het Overtuigen’ met Robert Cialdini én het Succestival. Ook de AFAS Open (tennis) liep gesmeerd, met 4.600 bezoekers.

Het bestuur vertelt: “in ons Clubhuis & Theater begon het afgelopen jaar stilletjes. In het eerste kwartaal waren er bijna geen evenementen. Maar die schade hebben we dubbel en dwars ingehaald. In de maanden juni, september en oktober waren er weken dat er meer dan 8.000 gasten bij ons kwamen. Ze komen voor inspiratie over onze software, voor congressen, voor boekpresentaties of voor sessies van bedrijven die helemaal geen klant van ons zijn. Op 1 november speelde de cast van het theaterspektakel 14 (over Johan Cruijff) de 200^ste voorstelling en inmiddels zijn er 100.000 kaarten over de toonbank gegaan. Een aantal daarvan kochten we zelf, om weer cadeau te doen aan medewerkers in de zorg en het onderwijs en aan goede doelen. De markt voor musicals is door de corona crisis en de economische onzekerheid moeilijk. De exploitatie van een musical is financieel bijna niet mogelijk. AFAS heeft samen met de producent plannen gemaakt om financieel verantwoord door te gaan. Zo veel gasten betekent ook dat we een sterk facilitair bedrijf nodig hebben. Daar hebben we met zijn allen hard aan gewerkt”.

Het familiestatuut

Afas is eigendom van de families Mars en Van der Veldt. Het vervult hen met trots en verantwoordelijkheid. Dat legden zij vast in het familiestatuut. Daarin staat hoe de families omgaan met elkaar en met het bedrijf. “De kern ervan is eenvoudig”, aldus het statuut. “Het gaat om liefde. Die liefde maakt dat je niet vast komt te zitten in eigenbelang. Ze zorgt dat je verschillen kunt overbruggen, en dat je altijd het grotere geheel kunt zien”. In het statuut wordt met grote openheid geschreven over de afspraken voor de lange termijn die de families en hun kinderen en kleinkinderen met elkaar gemaakt hebben.

Conclusie

Als financieel journalist heb ik Piet Mars en Ton van der Veldt al van vóór 1996 gevolgd, toen zij een spannende management buy out deden en software voor salarisverwerking kochten van Raet, dat toen onderdeel van Getronics was. “Een secretaresse hebben wij niet nodig”, zei Ton toen. Getronics is verzwolgen door KPN en Raet kwam in handen van het Noorse Visma, maar Afas is een zeer succesvol familiebedrijf geworden.

Als er jonge ondernemers zijn die als familiebedrijf willen groeien, dan is Afas een fascinerend voorbeeld voor hen, mede ook omdat de bestuurders en aandeelhouders buitengewoon transparant zijn.  Naast het werk voor de zaak besteedt Afas veel aandacht in het jaarverslag aan sociale- en culturele activiteiten en filantropie. Een visie op de softwaremarkt, software innovatie, gekozen marktsegmenten en bijvoorbeeld de positie van Afas in zijn concurrentieomgeving mis ik in het jaarverslag  2022.  

En nu willen ze ook nog “Koninklijk” worden. “Omdat het bewijst dat we al generaties bestaan, van waarde zijn voor het land én van ethisch onbesproken gedrag”, zegt het familiestatuut. Dat betekent dat de organisatie “alles zal nalaten wat zijn reputatie zal schaden”.   Het predicaat  symboliseert het respect, de waardering en het vertrouwen van de Koning tegenover de ontvanger.

Ik weet eigenlijk niet of je het nog moet willen, Koninklijk” worden. In mei 2022 was het vertrouwen in de koning gedaald tot 47%, meet Ipsos. Wel is nog een meerderheid van de Nederlanders voorstander van behoud van de monarchie. Er schuilt nog een addertje onder het gras.  Een onderneming moet honderd jaar bestaan en in die lange periode een goede reputatie hebben opgebouwd. Er is nog driekwart eeuw te gaan voor de aanvraag naar de burgemeester kan.

Wilt u reageren? Log dan eerst in of maak een account aan.

Login vergeten? Reset wachtwoord.