Gaza stevent af op een verdubbeling van de bevolking over dertig jaar. Er is dringend een stabiele economie nodig om tot herstel te kunnen komen. Daarvoor is vrede tussen Israël en Palestina een absolute voorwaarde. Die was er nooit. Al duizend jaar vóór Christus werd er om Gaza gevochten.
In dit artikel kijk ik naar het gedrag van de grote religies in de slag om Israel. Het is de kernopdracht van jodendom, islam en christendom om vrede te bewaren en bloedvergieten te voorkomen. Dragen de grote religies daaraan bij, in het brandpunt van religiositeit Jeruzalem?
Gaza is qua bevolkingsopbouw, ook zonder oorlog, een zeer kwetsbaar land en niet vergelijkbaar met Nederland. Hamas terreur had de enclave in zijn greep. De vernielingen door Israël maken de heel jeugdige bevolking zeer traumatisch. Wij kunnen niet begrijpen wat er werkelijk gebeurt. Het heeft in Nederland decennia geduurd totdat na WOII de verhoudingen met Duitsland weer enigszins normaal werden. Ook daar zal het vinden van een balans nog heel lang duren.
Ik pleit in dit artikel voor een wederopbouw van Gaza van onderop die begint met opruimen van de schade en herstel van de infrastructuur. En vervolg met het herstellen van de belangrijkste economische sectoren zoals landbouw, visserij, toerisme, handel en een maakindustrie. De megalomane focus op kostbare eilanden voor de kust en enorme havenprojecten gaat volledig voorbij aan de realiteit van gewone Gazieten. De zeevisser daar heeft een goede boot nodig en toegang tot diep water om de kost te verdienen. Hamas had nooit mensen mogen gijzelen, jonge vrouwen verkrachten. Moet de gegijzelden eerst vrijlaten.
Begin kleinschalig
Het megalomane plan van Trump dat meer dan $ 50 miljard kost is absurd in verhouding tot de werkelijke noden van de Gazieten. Dat plan heeft alleen tot doel om de machtigen hun macht te doen behouden. Het is geopolitiek. Zij gebruiken daarbij de belastingen die hun burgers jaar in jaar uit betalen. Zij versterken de nacht van het Amerikaanse financiële- en militair industriele complex en niet de positie van een gewoon Gazaans gezin. Ik pleit voor een fundamenteel andere benadering van onderop vanuit de visie “Small is beautiful” van Ernst Schumacher dat het belang van kleinschaligheid benadrukt. Ga in Gaza eerst alle economie herstellen die er al was.
Mijn vorige historische artikel over Israël en Palestina “Hoor, oh Eeuwige, de God is Eén.” “Hij is Allah, de Enige” kreeg veel bijval en lezers. Dat moedigt mij aan verder na te denken over de voorwaarden waaraan voldaan moet worden om een levensvatbaar land te ontwikkelen. Is de oproep van Trump om van Gaza één grote luxe badplaats te maken de oplossing? Nee, dat is de oproep niet, maar zij brengt wel het denken en maken van plannen in beweging.
Dat je de toekomst van Gaza niet over kunt laten aan de politieke en militaire elite van Israël en de Palestijnen is overduidelijk. Zelfs met ingrijpen van leidende naties zoals de EU en de VS komen er geen duurzame oplossingen en blijft de instabiliteit. De leiders van nu zijn aansprakelijk en verantwoordelijk voor de omstandigheden van de bevolking van Gaza over dertig jaar. We moeten Gaza niet als “nieuws” zien maar tot ons laten doordringen wat er gebeurt en waarom.
In Nederland kun je je niet voorstellen hoe Gaza eruitziet als het om de mensen gaat. Bijna de helft van de bevolking is er jonger dan 15 jaar. Overal zijn kinderen. In Nederland is dat niet meer dan 16% van alle inwoners. Hier overheersen ouderen in het straatbeeld. Als je kijkt naar jongeren tot 25 jaar dan zijn de verschillen nog extremer. Dan gaat het in Gaza om 65,4% van de bevolking en in Nederland om 27%. De jeugdige bevolking in Gaza is bijna drie keer zo groot als in Nederland. Dat stelt de hoogste eisen aan opvoeding en onderwijs. De actieve werkzame bevolking van 25-65 jaar is in Gaza 37 % van het totaal en in Nederland 52%. In Nederland werken veel meer mensen dan in Gaza. En het volk is ernstig getraumatiseerd.
Bevolkingsopbouw in Gaza en in Nederland (2023)
| Leeftijd | Gaza % | Nederland % |
| 0-14 jaar. | 44,1 | 16 |
| 15-24 jaar. | 21,3 | 11 |
| 25-54 jaar | 28,5 | 39 |
| 55-64 jaar. | 8,5 | 13 |
| 65 jaar + | 2,6 | 21 |
Daar komt bij dat van de vrouwen in Gaza niet meer dan 16% werkt. Vrouwen moeten na schooltijd trouwen, kinderen krijgen en voor het huishouden zorgen. Zij worden gediscrimineerd, seksueel geïntimideerd op de werkvloer en mogen van hun mannen niet werken. Dat is in Nederland gelukkig anders. Hier werkt volgens het CBS in september 2024 niet minder dan 69,2% van de vrouwen. Tenslotte is er nog een groot verschilpunt. Dat is dat in Gaza niet meer dan 2,6% van de bevolking ouder is dan 65 jaar. Er zijn haast geen oude mensen. Dat is in Nederland al 21% van de bevolking. Het lage percentage ouderen in Gaza is een gevolg van de jonge bevolkingsstructuur, een lagere levensverwachting en beperkte gezondheidszorg. Hierdoor blijft de samenleving in Gaza extreem jong in vergelijking met westerse landen zoals Nederland. Nederlanders worden gemiddeld bijna tien jaar ouder dan Gazanen. Je kunt dus niet door een Nederlandse bril naar Gaza kijken.
Als je ziet hoe kwetsbaar de ruim 2 miljoen Palestijnen in Gaza zijn, komen de oppermachtige vernietigingen door Israël sinds oktober 2023 wreed en veel te vergaand over. Maar dan moet je ook begrijpen hoezeer Israël door Hamas en andere strijdgroepen geterroriseerd en getergd is. Volgens het door Hamas geleide ministerie van Volksgezondheid in Gaza zijn er tot 21 augustus 2024 ongeveer 40.223 Palestijnen omgekomen en 92.981 gewond geraakt. Een analyse gepubliceerd in januari 2025 in het medische tijdschrift The Lancet schat dat het aantal doden 41% hoger is dan de officiële cijfers, wat het totaal op ongeveer 64.260 zou brengen. [1] . Het is zeer ernstig.
Ik wil je meenemen naar mijn herinneringen uit mijn kindertijd over Gaza. We lazen toen vóór het eten in de bijbel over Gaza. Rechtop zittend aan tafel. Ook mochten mijn broers en ik zelf het verhaal van eigen keuze voorlezen. De onderwerpen brachten mijn ouders in die tijd niet in verband met de Aliyah na WOII, de zionistische trek naar het beloofde land. De stad Gaza wordt in de bijbel meerdere keren genoemd als een belangrijk Filistijns bolwerk, een stad waar strijders als Simson en David hun rollen speelden. Daarnaast verschijnen er profetieën waarin de vernietiging van Gaza wordt voorspeld. De regio had dus al in de oudheid een strategische en militaire betekenis, net als vandaag. De verhalen over Gaza in de Bijbel spelen zich vooral af tussen 1200 en 600 v.Chr., met de periode van de Filistijnen als hoogtepunt in de 11e en 10e eeuw v.Chr. en de profetische waarschuwingen in de 8e-6e eeuw v.Chr.
Lees maar eens mee als je nog een bijbel in huis hebt. In Richteren 16:1-3 staat dat Simson na de slag met de Filistijnen “heenging naar Gaza; en hij zag aldaar een vrouw, die een hoer was; en hij ging tot haar in. Maar Simson lag tot middernacht toe; toen stond hij op ter middernacht, en hij greep de deuren der stadspoort met de beide posten, en nam ze weg met den grendelboom, en leidde ze op zijn schouderen, en droeg ze opwaarts op de hoogte des bergs, die in het gezicht van Hebron is”. Zo!
In 1 Samuel 6:17 komt Gaza als stad voor. “Dit nu zijn de gouden spenen, die de Filistijnen aan den HEERE ten schuldoffer vergolden hebben: Voor Ashdod een voor Gaza een, voor Askelon een, voor Gath een, voor Ekron een. Gaza is hier een van de vijf belangrijkste Filistijnse steden. Deze steden waren politiek en militair belangrijk in de tijd van de Israëlitische koningen. En dan heb je 1 Samuel: 17 waar Samuel Goliath verslaat door een steen in zijn voorhoofd te slingeren. Of Jeremia 47:5 waarin Jeremia voorspelt dat Gaza verwoest zal worden. “Kaalheid is op Gaza gekomen; Askelon is uitgeroeid, met het overblijfsel huns dals; hoe lang zult gij uzelven insnijdingen maken? En in Amos 1:6-7 profeteert Amos: “Daarom zal Ik een vuur zenden in de muren van Gaza, dat zijn paleizen zal verteren”.
De Filistijnen waren een zeevolk uit Kreta, Cyprus of Anatolië dat zich rond 1200 v.Chr. vestigde in de kustgebieden van het huidige Gaza, het steden als Ashdod, Ashkelon, Ekron en Gath. Ashdod was 80 jaar geleden een klein dorp aan zee en is nu een stad met een kleine 300.000 inwoners. De Filistijnen waren beruchte vijanden van de Israëlieten en komen vooral voor in verhalen over Simson, Saul en David. Omstreeks 500 jaar voor Christus verdwenen de Filistijnen als etnische groep uit beeld.
Nu spreken we van de “Palestijnen”, een Arabisch volk dat er woont, maar het is eigenlijk een multiculturele samenleving. De voorouders van de huidige Palestijnse bevolking kwamen niet door één grote migratie naar Israël/Palestina, maar vestigden zich geleidelijk in de regio vanaf de 7e eeuw na Christus. Ze vermengden zich met de lokale bevolking, die al bestond uit oude Semitische volken. De Palestijnen van vandaag zijn deels afstammelingen van deze oude bevolkingsgroepen en deels van Arabische nieuwkomers uit de vroege middeleeuwen.
De diepste wortels van het conflict dat sinds oktober 2023 tot uitbarsting kwam kan ik niet zomaar onder woorden brengen, duidelijk omschrijven. Mij ontbreekt voldoende inzicht. Het gaat zowel om grondgebonden strijd als om diepgaande geestelijke verwijdering. Er zit ook een religieuze component aan de strijd. De islam en het jodendom als monotheïstische godsdiensten die elkaar de waarheid bestrijden en het polytheïstische christendom met God, Jezus en de Heilige Geest zetten hun volgelingen tegen elkaar op. Dat betekent dat de geestelijke leiders, maar ook de gelovigen een grote verantwoordelijkheid dragen voor de rampspoed die Gaza trof en treft. De geestelijke leiders zijn de Paus van Rome, (Paus Franciscus, voorheen Argentijns kardinaal Jorge Mario Bergogli), de leiders van de Soennitische en de Sjiitische Islam. De oecumenisch patriarch van Constantinopel Bartholomeus I is de primus inter paris van de Oosters Orthodoxe kerken. De aartsbisschop van Canterbury Justin Welby is de hoogste man van de Anglicaanse kerken.
Bij de Protestantse kerken is het nog moeilijker leidslieden te benoemen. De Lutherse Wereldfederatie heeft een president, momenteel Panti Filibus Musa uit Nigeria. De Gereformeerde en Hervormde kerken hebben geen centrale leider. De huidige preses van de generale synode van de Protestantse Kerk Nederland is René de Reuver (sinds 2016). Hij is het gezicht van de kerk in publieke zaken, maar heeft geen hiërarchische macht over gemeenten. De Reuver heeft zich uitgesproken over de situatie in Gaza. In een verklaring op de officiële website van de PKN benadrukte hij het belang van vrede en gerechtigheid voor alle betrokkenen. Hij riep op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren en drong aan op humanitaire hulp voor de getroffen bevolking. Daarnaast benadrukte De Reuver de noodzaak van dialoog en verzoening tussen de conflicterende partijen om tot een duurzame oplossing te komen. Hij spoorde gelovigen aan om te bidden voor vrede en om steun te bieden aan organisaties die zich inzetten voor humanitaire hulp in het gebied. [2] .
Is dat alles wat de kerkleiders kunnen doen? Ik denk dat de kerkleiders zich duidelijker en gemeenschappelijk kunnen manifesteren. Laat de kerkleiders van de drie grote kerken op landelijk, Europees en wereldniveau gezamenlijke bijeenkomsten beleggen en oproepen om het bloedvergieten voor altijd te voorkomen. Dat zij zich daar niet alleen tot hun eigen gelovigen richten, maar ook de politieke leiders opdragen de voorwaarden te scheppen voor een eeuwigdurend vredesbestand.
Mijn vriend zegt: “op religies kan je niet bouwen. Religie is mede de oorzaak van de ellende en draagt niet bij tot vrede”. Toch, ondanks mijn moeizaam veroverde humanisme herinner ik me nog – toen ik voor het eerst op Tel Aviv landde – dat ik toen de sensatie ervoor op de heilige grond uit mijn opvoeding te stappen. Dat zit diep. En waar hij religie wel mede de oorzaak van de ellende noemt, kan het niet anders dan dat religie ook een deel van de oplossing is. Dat is de reden waarom ik aandacht besteed aan de rol van religies in het aanhoudende conflict.
Het conflict is primair politiek, nationalistisch, vloeit voort uit territoriale aanspraken, koloniale geschiedenis, geopolitieke belangen. Toch wordt het uitgevochten langs de scheidslijnen tussen joden, moslims en christenen. Zonder joodse migratie vanaf de 19e eeuw was het conflict in die zin niet ontstaan en die migratie heeft mede een religieuze achtergrond, namelijk het antisemitisme. De Britse Balfour verklaring van 1917 gooide olie op het vuur omdat die absoluut geen rekening hield met de in Israël wonende Arabische volken. Die deden er niet toe.
De strijd wordt vooral nationalistisch en geopolitiek gezien waardoor een twee staten-oplossing het beste lijkt, maar religie is bijvoorbeeld relevant in Oost-Jeruzalem en de Tempelberg met de Al-Aqsa moskee, waardoor een apart bestuur over Jeruzalem relevant is. Christelijke kerken beheren belangrijke plaatsen zoals de Heilig Grafkerk. Ook ligt er een opruiende lijn vanuit het islamitische Iran dat Hamas en Hezbollah om religieuze redenen steunt. Ook zie je dat de geopolitieke belangen langs geografische lijnen van religieuze invloedsferen lopen. Daarbij staan de VS en een aantal Europese landen achter Israël en steunt de Arabische wereld Palestina, maar dat gebeurt ook dubbelzinnig want bijvoorbeeld Saudi-Arabie werkt ook samen met Israël. Daarnaast beschouwen de christenen Palestina als een heilig land. Je had toch ook de kruistochten in de 12e eeuw op basis waarvan Europese christenen de hele Levant opeisten.
Laat ik iets dieper inzoomen op de invloed van christenen. In het bijzonder de steun van de evangelische christenen in de VS. Zij geloven dat de stichting van Israël een vervulling van Bijbelse profetieën is. Zij denken dat een joodse staat nodig is voor de tweede komst van Christus. Amerikaanse politici, beïnvloed door deze christelijke groepen, geven grote militaire en politieke steun aan Israël. Het christian Zionism stelt dat christenen Israël moeten steunen omdat God een verbond met het Joodse volk heeft en Israël een centrale rol speelt in Gods plan. Vergis je niet. Ongeveer 25% van de Amerikaanse bevolking identificeert zich als evangelisch christen. Binnen de Republikeinse Partij ligt dit percentage veel hoger: rond de 70-80% van de witte evangelische christenen stemmen Republikeins. Evangelische christenen vormen 40-50% van de Republikeinse achterban.
Trump dankt zijn presidentschap aan deze kiezers. Tijdens de verkiezingen van 2020 stemde 76% van de witte evangelische christenen op Donald Trump. Andere politici zoals Ted Cruz, Mike Pence en Ron DeSantis positioneren zich nadrukkelijk als verdedigers van evangelische waarden en Israël. Een andere factor van betekenis is dat in het blok van de Evangelische christenen veel investeringskapitaal zit om en Gazastrook in Israëlische handen weer op te bouwen. Mega-kerken, conservatieve donoren, evangelische lobbygroepen en vermogende individuen brengen veel geld voor deze doelen bijeen. Televangelisten zoals John Hagee (Christians United for Israel – CUFI), Pat Robertson (CBN), en Kenneth Copeland beheren miljoenenbedrijven via kerkelijke netwerken, mediakanalen en fondsenwerving. Miljardairs zoals Foster Friess en de Wilks-broers (Texas olie-industrie) hebben miljoenen gestoken in evangelisch-conservatieve politiek, inclusief pro-Israël initiatieven. Christians United for Israel (CUFI) is de grootste pro-Israël lobbygroep in de VS, met honderdduizenden actieve donateurs en een stevige financiële basis.
Er zijn veel meer voorbeelden van directe financiele steun uit deze directe achterban van Trump die daardoor zijn plannen kan uitvoeren temeer omdat hij fiat heeft van de Israëlische premier Nethanyahu en zijn achterban. Hier ontwikkelt zich een zeer krachtige lobby van joden en christenen tegenover de moslimbelangen. Rijke mannen zoals Elon Musk, Bill Gates, Larry Ellison (Oracle) en andere techgiganten behoren niet tot de evangelische christelijke beweging en spelen geen directe rol in de financiële ondersteuning van de evangelisch-Trumpiaanse agenda voor Israël.
Musk is openlijk kritisch over religie en beschrijft zichzelf als agnost of atheïst. Zijn focus ligt op vrije meningsuiting, kunstmatige intelligentie en technologiebeleid, niet religieuze kwesties. Gates is geen evangelische christen en heeft geen banden met christelijk-zionistische organisaties. Zijn fondsen richten zich niet op steun aan Israël. Zijn steun voor abortusrechten en klimaatbeleid staat haaks op evangelische standpunten.
De Wereldraad van Kerken is een van de meest invloedrijke christelijke organisaties die zich inzetten voor de Palestijnse zaak. Door hun nadruk op mensenrechten en vredesinitiatieven botsen ze met de Israëlische regering en evangelische christelijke groepen die Israël onvoorwaardelijk steunen. Hun impact ligt vooral in de internationale diplomatie en de morele druk die ze uitoefenen op kerken en regeringen wereldwijd. De Rooms-Katholieke Kerk positioneert zich als een neutrale bemiddelaar in het conflict. Ze erkent Israël en de Joodse claims op het land, maar veroordeelt de bezetting en onderdrukking van Palestijnen. Tegelijkertijd heeft ze ook kritiek op Palestijns geweld en extremisme. De kerk zoekt actief naar een diplomatieke oplossing en benadrukt de noodzaak van vrede, gerechtigheid en interreligieuze dialoog.
In februari 2025 heeft de Amerikaanse president Donald Trump een controversieel plan ingediend voor de Gazastrook. Hij stelde voor dat de Verenigde Staten de controle over de Gazastrook overnemen. Hij wil de tijdelijke verplaatsing van een aanzienlijk deel van de Palestijnse bevolking uit Gaza naar buurlanden zoals Egypte en Jordanië. Israëls premier Nethanyahu ondersteunt dat plan en wil na de oorlog Gaza overdragen aan de VS. Trump wil dan van het gebied “De Riviera van het Midden-Oosten”, maken. [3] . [4] . Hij wil investeringen doen in infrastructuur en toerisme. Veel landen hebben kritiek wegens schending van internationaal recht en de gedwongen verplaatsingen van mensen. Israël steunt het plan.
Blue Beach Resort in Gaza: wat ervan over is.
Is het idee om de kust van Gaza om te bouwen tot een luxe toeristische bestemming zinvol? Ja, het is creatief om het onderwerp aan de orde te stellen, maar er zijn veel beperkingen. Is het een business case? Zal het gelukken om toeristen te verleiden om een streek te bezoeken die geteisterd is door decennia van oorlogen en conflict? De regio is structureel instabiel. Zonder duurzame vrede en stabiliteit is grootschalig investeren in luxe toerisme riskant en onaantrekkelijk voor investeerders. En de toeristen zullen ook liever een stabieler oord kiezen.
Ook is er geen goede infrastructuur van wegen, water, energie, vliegveld, haven die toerisme op grote schaal kan ondersteunen, zoals er bijvoorbeeld in de Portugese Algarve of het Spaanse Andalusië ontstond, na een decennia durend aanloopproces. Toen ik begin jaren zestig voor het eerst met vakantie ging naar de Spaanse Costa Brava was er nog geen enkel hotel van betekenis. De projectontwikkeling duurde decennia en werd nauwelijks door overheden ondersteund. Het was een natuurlijk economisch proces. Trump kan politiek wel roepen dat toerisme alles oplost, maar investeerders zullen rendement op hun investering wensen. Daar is tot in de verre toekomst in Gaza geen uitzicht op. Toerisme is ook een zeer conjunctuurgevoelige bedrijfstak.
Hoewel het in de geschiedenis vaak voorkomt dat overwinnaars in een conflict zich ook de grond toe-eigenen die zij veroverd hebben kan ik mij niet voorstellen dat de Arabische buurlanden zitten te wachten op de creatie van een stukje USA in de Levant. Wie controleert de grenzen? Veel van de huidige inwoners van Gaza zijn vluchtelingen of afstammelingen van vluchtelingen. Het zomaar veranderen van hun woongebied in een toeristisch resort zou op zware internationale kritiek stuiten.
Er zijn wel voorbeelden waaraan je inspiratie kunt ontlenen. Neem Dubai of Qatar. Zij hebben hun woestijngebieden omgevormd tot toeristische trekpleisters, maar zij hadden stabiele regimes, enorme olierijkdommen en jarenlang strategische planning. Het zijn bovendien bestemmingen voor de rijken. Gaza mist deze factoren volledig. Steden als Tel Aviv en Beiroet tonen dat badplaatsen in het Midden-Oosten mogelijk zijn, maar dan met een basis van stabiliteit, infrastructuur en buitenlandse investeringen. Kortom: het plan van Trump is een utopie. Zonder langdurige vrede, economische wederopbouw en politieke stabiliteit zal geen enkele serieuze investeerder bereid zijn om miljarden in dure resorts te steken. Het kan alleen als onderdeel van een veel breder plan.
Al lezend, schrijvend en denkend over Gaza probeer ik ook mijn eigen gedachten te ontwikkelen over het herstel van Gaza. Die zijn wezenlijk en fundamenteel anders dan de megalomane voorstellen van Trump en de opties die in andere hoofdsteden rondwaren. In de eerste plaats denk ik terug aan de wanhoop en chaos die in Europa heerste aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. En hoe het decennia zou duren voordat de schade was gerepareerd en West-Europa weer in vormen van welzijn en welvaart terecht zou komen. Bovendien is gebleken dat het berokkende menselijke leed nooit voorbijgaat en alleen door versterving van de betrokkenen in de coulissen van de tijd verdwijnt. Als eerste conclusie uit die observatie kom ik tot de slotsom dat alle betrokkenen moeten denken in de lange termijn voor het overwinnen van de schade en zich ervan bewust moeten zijn dat de geestelijke schade nooit voorbijgaat.
Mijn inzicht is gebaseerd op “Small is Beautiful”, de filosofie van Ernst Schumacher. Er zijn heel goede plannen voor de ontwikkeling van Gaza, waaronder ook de ontwikkeling van toerisme. In september 2021 presenteerden de Israëlische premier Naftali Bennett en minister van Buitenlandse Zaken Yair Lapid een plan om de levensstandaard in Gaza te verbeteren en nieuwe infrastructuur op te bouwen. Internationale organisaties hebben plannen opgesteld voor de wederopbouw van Gaza. De Verenigde Naties schatten dat er $50 miljard nodig is voor de wederopbouw van Gaza.
Eerst infrastructuur [5]
Het plan omvatte in fase 1 herstel van kritieke infrastructuur, waaronder de bouw van een ontziltingsinstallatie en pijpleidingen voor aardgas, evenals reparatie van elektriciteitsnetwerken. Fase 2 betreft de constructie van een zeehaven op een kunstmatig eiland onder Israëlische veiligheidscontrole en een wegverbinding tussen Gaza en de Westelijke Jordaanoever. Dit plan was gericht op economische ontwikkeling zonder directe onderhandelingen met Hamas.
Zeehavenproject
Al in 1994 tekende de Palestijnse Autoriteit een contract voor de bouw van een haven, maar door politieke en veiligheidsproblemen werden de werkzaamheden in 2000 stopgezet. In 2011 stelde de Israëlische minister Yisrael Katz voor om een kunstmatig eiland voor de kust van Gaza te bouwen met een zee- en luchthaven, een toeristisch gebied en een ontziltingsinstallatie. Dit plan werd echter niet uitgevoerd. In 2014 onthulde de Palestijnse Autoriteit plannen voor de bouw van een zeehaven in Gaza en twee luchthavens op de Westelijke Jordaanoever, in samenwerking met Egypte. Deze havenprojecten stuitten op verschillende obstakels, waaronder politieke spanningen en veiligheidskwesties. [6]
Een kunstmatig eiland voor de kust
Agrarische ontwikkeling
De grond in Gaza is relatief vruchtbaar, vooral in het noorden en langs de kustvlakte. Het gebied heeft een mediterraan klimaat met zachte, natte winters en hete, droge zomers, wat gunstig is voor landbouw. Historisch gezien werd Gaza beschouwd als een vruchtbare regio die geschikt is voor de teelt van citrusvruchten, olijven, druiven, vijgen en groenten. Die worden vooral uitgevoerd naar de Westelijke Jordaanoever en Israël. Export naar de EU kan aangemoedigd worden. Denk ook aan de teelt van bloemen en kruiden en de export ervan. Gemakkelijk is het allemaal niet. Het ondergrondse waterbassin is uitgeput en verzilt. Er is een permanente strijd tegen woestijnvorming en door de oorlog zijn landbouwgronden beschadigd en de infrastructuur voor irrigatie en bemesting is zwaar aangetast.
Werken in Israël
Van de 2,1 miljoen Gazanen zijn er ongeveer 650.000 mannen en vrouwen die tot de arbeidende beroepsbevolking behoren. Wanneer de oorlog ten einde loopt en de mensen hun wonden likken dan ligt het voor de hand dat mensen hun beroep weer oppakken. Dat betreft met name mannen van 21-65 jaar. Tot 7 oktober 2023 hadden meer dan 18.000 Gazanen een werkvergunning voor Israël of de Israëlische nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever.
Zij werkten voornamelijk in sectoren zoals horeca, landbouw en bouw. Na de aanval van Hamas op Israël op 7 oktober 2023 trok COGAT (Coordinator of Government Activities in the Territories) op 11 oktober alle werkvergunningen voor Gazanen in, waardoor duizenden van hen die daardoor in Israël vast waren komen te zitten plotsklaps illegaal in Israël verbleven. Het is verstandig om eerst deze arbeidsverhoudingen te herstellen. Import en export liepen grotendeels via Israël, waarbij goederen zoals textiel, landbouwproducten en kleine industrieproducten werden verhandeld.
Visserij geheel herstellen
Visserij is in Gaza in potentie een belangrijke sector. Ruim 3600 vissers hadden voor de oorlog een registratie en er was veel werk in de verwerking en handel in vis. Vis is er een belangrijk voedingsmiddel. Israël beperkte de toegestane visserijzone vaak tot 6 tot 15 zeemijl uit de kust, afhankelijk van de politieke situatie. Diepere wateren waar grotere en waardevollere vissen zitten, lagen vaak buiten bereik. Bij escalaties werd de visserij soms volledig verboden.
Na de oorlog van oktober 2023 is de sector grotendeels ingestort. Veel vissersboten zijn beschadigd of vernietigd, en de beperkingen op de visserijzone zijn nog strenger geworden. Daardoor kunnen vissers nauwelijks hun werk doen en is de lokale visconsumptie sterk gedaald. Kortom: hoewel Gaza aan de zee ligt en visserij potentieel een grote economische sector zou kunnen zijn, heeft de combinatie van Israëlische restricties, militaire conflicten en een gebrek aan middelen ervoor gezorgd dat het een marginale en steeds krimpende sector is geworden. Herstel wordt een enorme, langdurige opgave.
[1] https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(24)02678-3/fulltext?rss=yes
[2] https://protestantsekerk.nl/onderwerp/israel-en-palestina/?_gl=1*1pul15p*_up*MQ.*_gs*MQ.&gclid=CjwKCAiA5Ka9BhB5EiwA1ZVtvN2kvNxTSUqFoq9DJTro_6yp4lorD9CP7MP78cknDZgMZ_mv4dH2KxoCMKgQAvD_BwE
[3] https://en.wikipedia.org/wiki/Trump_plan_for_the_Gaza_Strip?utm_source=chatgpt.com
[4] https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_proposed_takeover_of_the_Gaza_Strip
[5] https://en.wikipedia.org/wiki/Gaza_Development_Plan?utm_source=chatgpt.com
[6] https://en.wikipedia.org/wiki/Gaza_Seaport_plans?utm_source=chatgpt.com
Wilt u reageren? Log dan eerst in of maak een account aan.
Login vergeten? Reset wachtwoord.