De economische onzekerheid is in Europa momenteel dramatisch hoger dan in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Die onzekerheid is in dit decennium ruim viermaal zo hoog als in de jaren tachtig. Dat blijkt uit een onderzoek dat ik deed om het nut voor journalisten te testen van het nieuwe softwareprogramma ChatGPT. ChatGPT signaleert een groeiende onvrede die leidt tot groei van fascisme en vindt het belangrijk de oorzaken van de onvrede aan te pakken. De trend van groeiende onzekerheid moet doorbroken worden.

Conclusie: BLIJF ZELF NADENKEN.

Het nut van OPEN AI en ChatGPT is betrekkelijk, maar de vraag naar onzekerheid bracht me wel in contact met bronnen die ik niet kende. Elke zin die  https://chat.openai.com/chat desgevraagd uitspuugt moet je controleren Alle interpretatie – is iets hoog of laag, dik of dun ten opzichte van – moet je zelf doen. De logaritmes zijn, net zoals in Wikipedia, zoekmachines of onderzoeken een handig hulpmiddel, meer niet. Ook de conclusies van de onzekerheidsindexen die ik onderzocht zijn gebaseerd op logaritmen.

Volg geen logaritmen

ChatGPT: “De onzekerheidsindex (Uncertainty Index) is een maatstaf die de onzekerheid in de economie meet. De index wordt vaak gebruikt om aan te geven hoeveel onzekerheid er bestaat over de toekomstige economische groei en inflatie. Een hoge onzekerheidsindex kan erop wijzen dat er veel onzekerheid is over de economie, terwijl een lage onzekerheidsindex aangeeft dat er weinig onzekerheid is. De onzekerheidsindex kan worden gebruikt door beleggers, economen en beleidsmakers om hun beslissingen te informeren en hun verwachtingen aan te passen.”.

Je kunt beter niet achter logaritmen aanlopen, net zomin als dat je tijdens een demonstratie zoals dit weekeinde in Den Haag, achter activisten moet aanlopen die slogans schreeuwen welke volgelingen na moeten apen. Dat beeld is beangstigend. Doet mij denken aan WOII met zijn Nazisme. Volg geen logaritmen. Je komt verkeerd uit. Doe het nooit. Zo beweert Extinction Rebellion dat de overheid €17,5 miljard subsidieert aan de fossiele industrie. Is dat zo? Eerst maar eens uitzoeken.

Protest Extinction Rebellion

Europese Policy Uncertainty Index

De index wordt samengesteld op basis van het analyseren van woorden in kranten over economische en politieke onzekerheid. Daar worden algoritmen[i] voor gebruikt. De resultaten worden vertaald in getallen.

Indicatoren exceptioneel hoog

Er zijn verschillende indicatoren die de onzekerheid in de economie kunnen meten, zoals de VIX-index van de Chicago Board Options Exchange (CBOE), die wordt gebruikt om de impliciete volatiliteit van de S&P 500-index te meten, of de Economic Policy Uncertainty Index, die wordt gepubliceerd door een groep economen en wordt gebruikt om de onzekerheid over economische beleid te meten.

Verder lanceert het IMF een nieuwe maandelijkse World Uncertainty  index. Deze index komt nu maandelijks met data uit 71 landen sinds 2008, het jaar van de diepe financiële crisis. De oorlog in Oekraïne zet deze index hoog, maar niet zo hoog als in 2020 met de Brexit en handelsconflicten. Schuldencrises, de Brexit, de financiële crisis in 2008/2009 deden de onzekerheid meer pieken dan de oorlog om Oekraïne  en de huidige inflatie. Meer handelsspanningen tussen China en de westerse wereld verhogen de index ook. Het IMF gebruikt teksten van de Intelligence Unit van The Economist om het niveau van onzekerheid te meten. Evenals de komst van Covid-19 in 2020. De onzekerheid in de wereld beweegt zich op een exceptioneel hoog niveau, zegt het IMF, en dat beschadigt de economie.

VIX index beleggersangst

De VIX-index van de Chicago Board Options Exchange (CBOE) is een bekende index die wordt gebruikt om de volatiliteit van de S&P 500-index te meten. De VIX wordt vaak ook wel de “angstindex” genoemd omdat een hogere VIX-waarde wordt geassocieerd met een grotere onzekerheid en angst op de financiële markten. De VIX is gebaseerd op de verwachte volatiliteit van de S&P 500-index in de komende 30 dagen, geschat aan de hand van de prijzen van opties op de index. Opmerkelijk is dat deze index wel fors fluctueerde in 2022, maar nu zeer laag staat wat erop wijst dat de vitaliteit van de S&P 500 is afgenomen. De S&P 500 index is het voorbije jaar 10% gedaald, maar sinds de inval van Covid-19 in maart 2020 maar liefst met76%  gestegen. Het lijkt erop dat de angst onder beleggers nog niet heel groot is. 

Vix angstindex

EPU- index topt

De Economic Policy Uncertainty Index (EPU) is een index die de onzekerheid over economische beleidsbeslissingen meet. De index wordt gecreëerd door een groep economen die de frequentie van woorden die verband houden met onzekerheid in de kranten analyseren. De index wordt vaak gebruikt om de economische onzekerheid in een bepaald land of regio te meten en kan worden gebruikt als een indicatie voor toekomstige economische groei.

Op de website staan reeksen data van tal van landen, maar ook van andere onderwerpen  zoals Twitter of immigratie gerelateerde onzekerheid. Je kunt aan de grafieken zien dat de wereldwijde onzekerheid tussen 2008 en 2017 substantieel is toegenomen en sindsdien verder steeg, vooral door de Brexit en corona en recentelijk ook door de oorlog. Misschien heeft die groeiende onzekerheid ook te maken met de opkomst van populisme, klimaatverandering en überhaupt liberale economische politiek.  In Europa, vooral data van Duitsland en Frankrijk sinds 1987, zie je dat pieken ook. In Nederland heet de index de bestaansonzekerheidsindex en die piekt in februari 2013 en in februari 2020 als de oorlog uitbreekt.

Waarom piek in 2013?

Ik vroeg ChatGPT een verklaring voor de stijging van de onzekerheid begin 2013. Wat gebeurde er in het eerste kwartaal van 2013 in Nederland?

ChatGPT: “In het eerste kwartaal van 2013 was er in Nederland onder andere de formatie van een nieuw kabinet, met Mark Rutte als premier en D66, VVD, CDA, PVV en CU als coalitiepartijen. Er werden ook verkiezingen gehouden voor de Tweede Kamer. Ook werd in 2013 het stikstofbeleid van de regering aangepast na een uitspraak van de Raad van State. Andere belangrijke gebeurtenissen in Nederland in het eerste kwartaal van 2013 kunnen zijn op het gebied van economie, cultuur, sport of buitenlands nieuws. Als je specifieke informatie zoekt, laat het me dan weten”, was het antwoord.

Op internet ging ik verder zoeken naar wat gebeurde in 2013? Dat bericht de NOS. 25 april 2013

De Raad van State geeft staatssecretaris Bleker opnieuw aanpassingsadviezen. Ten onrechte is bepaald dat sommige vergunning plichtige projecten niet vooraf aan een natuurtoets hoeven te voldoen. En ook zijn de grenswaarden voor stikstof onduidelijk, zegt de Raad van State. Dit is dus een van de elementen die leidde tot exceptionele stijging van de index in Nederland.

Hieronder staan eerst drie grafieken van de onzekerheidsindexen. 

Globale EPU data 1997-2022

Europese EPU data 1987-2022

Nederlandse onzekereidsindex 2003-2020

Wat kan ik doen?

 Ik heb de logaritmen van ChatGPT de volgende vraag gesteld. “De economische onzekerheid neemt sterk toe. Wat kan ik eraan doen?”

ChatGPT gaf het volgende antwoord: “Er zijn verschillende manieren waarop u kunt proberen de economische onzekerheid te verminderen. Hier zijn enkele tips:

1. Bouw een noodfonds op: Probeer een spaarpot aan te leggen voor onverwachte uitgaven of tijden van werkloosheid.
2. Verminder uw schulden: Probeer uw schulden te verminderen door extra aflossingen te doen of te overwegen om een schuldconsolidatie-lening te nemen.
3. Diversifieer uw inkomstenbronnen: Overweeg om een bijbaan te nemen of om een eigen bedrijf te starten, zodat u niet afhankelijk bent van één bron van inkomsten.
4. Investeer in uzelf: Blijf uw vaardigheden en kennis bijwerken, zodat u aantrekkelijker wordt voor werkgevers en in staat bent om te gedijen in een veranderende arbeidsmarkt.
5. Blijf op de hoogte: Houd u op de hoogte van de economische ontwikkelingen en overweeg de mogelijkheid om professioneel advies in te winnen”.

Wat kan de overheid doen? Vroeg  ik.

ChatGPT: Er zijn verschillende maatregelen die de overheid kan nemen om economische onzekerheid tegen te gaan. Hier zijn enkele voorbeelden:

1. Fiscale stimuli: de overheid kan belastingverlagingen of uitgavenprogramma’s implementeren om de economie aan te zwengelen en consumenten en bedrijven te stimuleren om te consumeren en te investeren.
2. Monetaire beleid: de centrale bank kan de rentetarieven verlagen om de kredietverstrekking te stimuleren en de inflatie te beheersen.
3. Ondersteuning van bedrijven: de overheid kan financiële steun verlenen aan bedrijven die in moeilijkheden zijn geraakt door de economische onzekerheid, zoals leningen of subsidieprogramma’s.
4. Arbeidsmarktbeleid: de overheid kan maatregelen nemen om de arbeidsmarkt flexibeler te maken en de werkloosheid te verminderen, zoals opleidingen en opleidingssubsidies.
5. Sociale zekerheid: de overheid kan de sociale zekerheid versterken om mensen te beschermen tegen inkomensverlies en armoede tijdens economische tegenspoed”.

Dat zijn dus de antwoorden die logaritmen verzamelen en die in algemene zin een gemiddeld antwoord geven. Toch wel onder de indruk van de wijze antwoorden kon ik verder vragen niet laten .

 Wat kan ik doen om de oorlog in Oekraïne te beëindigen?

ChatGPT: “het beëindigen van een oorlog is een complexe zaak die vaak veel tijd, diplomatie en inzet vereist. Als individu kunt u bijdragen aan de oplossing door uw steun te betuigen aan organisaties die werken aan vredesinitiatieven in Oekraïne, en door uw regering aan te sporen om actie te ondernemen om een einde te maken aan de oorlog. U kunt ook uw stem laten horen door te protesteren of petities te ondertekenen die zich richten op het beëindigen van de oorlog.”

Hoe komt er vrede in Oekraïne?

ChatGPT: “er zijn geen eenvoudige oplossingen voor het bereiken van vrede in Oekraïne, aangezien er veel complexe politieke, historische en economische factoren in het spel zijn. Een belangrijke stap zou zijn om dialoog tussen de betrokken partijen te bevorderen en te werken aan een oplossing die acceptabel is voor zowel de regering van Oekraïne als de separatistische groepen in het oosten van het land. Internationale ondersteuning en bemiddeling kan ook helpen bij het bereiken van een vredesakkoord. Het is belangrijk dat alle partijen bereid zijn compromissen te sluiten en dat er een brede inspraak is van de burgerbevolking.”

Conclusie

Ik nam je mee op een reis langs kunstmatige intelligentie die met logaritmen kan samenvatten wat op internet en in kranten beweerd wordt over het vraagstuk van economische en politieke onzekerheid. Daaruit blijkt dat deze onzekerheid verviervoudigd is sinds de jaren tachtig, toen in de westerse wereld het neoliberalisme won, in de Sovjet-Unie de communistische heilstaat instortte en in China het kapitalistische communisme werd ingevoerd, een vorm van fascisme.

Via de logaritmen put ik uit de “communis opinio” van ChatGPT wat mensen gemiddeld denken. Eigenlijk is dat best positief als je de antwoorden leest over wat de overheid en ik als individu kunnen bijdragen om de collectieve en individuele onzekerheid te beperken. Maar het zijn standaardantwoorden over wat al geprobeerd wordt en toch geen zoden aan de dijk zet. Bovendien zouden heel andere antwoorden kunnen ontstaan in een overheersende fascistoïde of autocratische cultuur.

Ieder individueel persoon moet verder zelf kiezen en persoonlijke antwoorden vinden. Als individu kan de mens niet veel doen aan grote vraagstukken zoals oorlog, diepe armoede in de wereld, behalve stemmen, protesteren, levensstijl aanpassen. Verontrustend is dat de Europese onzekerheidsindex in vier decennia verviervoudigd is. Van de détente in de jaren tachtig tot en met de val van de Berlijnse muur tot en met de nieuwe Russische aanvalsoorlog op Oekraïne.

Wat moet er gebeuren om die trend om te keren naar meer zekerheid voor de gewone mens? In hoeverre speelt een kapitalistische economie of een socialistische economie dan wel een tussenvorm een rol bij het ervaren van economisch-politieke onzekerheid? Is het steeds dieper worden van de kloof tussen arm en rijk een relevante factor bij het ervaren van bestaansonzekerheid? Volgens de Wereldbank leven 735 miljoen mensen in extreme armoede met een inkomen van minder dan $1,90 per dag met geen of nauwelijks toegang tot voedsel, water, onderdak en zorg. Daar is de bestaansonzekerheid het grootst.

BLIJF ZELF NADENKEN.

[i] Algoritmen zijn stapsgewijze procedures die worden gebruikt om een bepaald probleem op te lossen. Ze zijn vaak opgebouwd uit een serie logische stappen die in een specifieke volgorde worden uitgevoerd. Algoritmen worden vaak gebruikt in computersoftware en informatica.

Wilt u reageren? Log dan eerst in of maak een account aan.

Login vergeten? Reset wachtwoord.